ನಭಕ್ಕೆ ಚಿಮ್ಮಿದ 3ಡಿ ಮುದ್ರಿತ ಅಗ್ನಿಬಾನ್ ರಾಕೆಟ್; ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಗೆಲ್ಲುವ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತವೇ ಫೆವರಿಟ್
ಅಗ್ನಿಕುಲ್ ಕಾಸ್ಮೊಸ್ ಗುರುವಾರ ತನ್ನ 3ಡಿ ಮುದ್ರಿತ ಸೆಮಿ-ಕ್ರಯೋಜೆನಿಕ್ ರಾಕೆಟ್ ಅಗ್ನಿಬಾನ್‌ನ ಉಪ-ಕಕ್ಷೆಯ ಪರೀಕ್ಷಾ ಹಾರಾಟವನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ನಡೆಸಿದೆ. ಉಡಾವಣೆಯನ್ನು ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾದ ಲಾಂಚ್ ಪ್ಯಾಡ್‌ನಿಂದ ನಡೆಸಲಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದ ಭಾರತದ ಎರಡನೇ ಖಾಸಗಿ ಕಂಪನಿಯಾಗಿ ಅಗ್ನಿಕುಲ್ ಕಾಸ್ಮೋಸ್ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದೆ. (ಬರಹ: ಗಿರೀಶ್ ಲಿಂಗಣ್ಣ)
Agnibaan Rocket: ಚೆನ್ನೈ ಮೂಲದ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸ್ಟಾರ್ಟ್ಅಪ್ ಅಗ್ನಿಕುಲ್ ಕಾಸ್ಮೊಸ್ ಗುರುವಾರ ತನ್ನ 3ಡಿ ಮುದ್ರಿತ ಸೆಮಿ-ಕ್ರಯೋಜೆನಿಕ್ ರಾಕೆಟ್ ಅಗ್ನಿಬಾನ್‌ನ ಉಪ-ಕಕ್ಷೆಯ ಪರೀಕ್ಷಾ ಹಾರಾಟವನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ನಡೆಸಿದೆ. ಉಡಾವಣೆಯನ್ನು ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾದ ಲಾಂಚ್ ಪ್ಯಾಡ್‌ನಿಂದ ನಡೆಸಲಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದ ಭಾರತದ ಎರಡನೇ ಖಾಸಗಿ ಕಂಪನಿಯಾಗಿ ಅಗ್ನಿಕುಲ್ ಕಾಸ್ಮೋಸ್ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದೆ. ಇದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ಸ್ಕೈರೂಟ್ ಏರೋಸ್ಪೇಸ್ ಹೆಸರಿನ ಖಾಸಗಿ ಕಂಪನಿ ನವೆಂಬರ್ 2022ರಲ್ಲಿ ವಿಕ್ರಮ್ ಎಸ್ ಅನ್ನು ಕಕ್ಷೆಗೆ ಸೇರಿಸುವ ಮುಲಕ ಈ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿತ್ತು.
''ನಾಲ್ಕು ವಿಫಲ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ, ಗುರುವಾರ ಪರೀಕ್ಷಾ ಹಾರಾಟವನ್ನು ಯಾವುದೇ ಲೈವ್ ಸ್ಟ್ರೀಮಿಂಗ್ ಇಲ್ಲದೆ ನಡೆಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇಸ್ರೋದ ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾ ಉಡಾವಣಾ ಪ್ಯಾಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಗಣ್ಯರ ಸಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು..'' ಎಂದು ಅಗ್ನಿಕುಲ್ ಕಾಸ್ಮೊಸ್ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ.
ಅಗ್ನಿಕುಲ್ ಕಾಸ್ಮೊಸ್ ಸಾಧನೆ
''ಅಗ್ನಿಬಾನ್ ಸಬ್ ಆರ್ಬಿಟಲ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿಕಲ್ ಡೆಮಾನ್‌ಸ್ಟ್ರೇಟರ್ (SoRTed-01) ಮಿಷನ್‌ನ ಉಡಾವಣಾ ಪ್ಯಾಡ್‌ನಿಂದ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಉಡಾವಣೆಗೊಂಡಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಅಗ್ನಿಕುಲ್ ಕಾಸ್ಮೊಸ್‌ಗೆ ಅಭಿನಂದನೆಗಳು. 3ಡಿ ಪ್ರಿಂಟಿಂಗ್ ಬಳಸಿ ತಯಾರಿಸಲಾದ ಸೆಮಿ-ಕ್ರಯೋಜೆನಿಕ್ ಲಿಕ್ವಿಡ್ ಎಂಜಿನ್‌ನ ಮೊದಲ ನಿಯಂತ್ರಿತ ಹಾರಾಟವನ್ನು ಇದು ಗುರುತಿಸುವುದರಿಂದ ಇದು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನೆಯಾಗಿದೆ..'' ಎಂದು ಇಸ್ರೋ ಕೂಡ ತನ್ನ ಪ್ರಕಟಣೆಯಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಿದೆ.
ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಕರಾವಳಿಯ ಸಮೀಪವಿರುವ ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾದಲ್ಲಿರುವ ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರ (ಎಸ್‌ಡಿಎಸ್‌ಸಿ)ದ ಲಾಂಚ್‌ಪ್ಯಾಡ್‌ನಿಂದ ಅಗ್ನಿಕುಲ್ ಕಾಸ್ಮಾಸ್ ರಾಕೆಟ್ ಬೆಳಗ್ಗೆ 7:15 ಕ್ಕೆ (ಭಾರತೀಯ ಕಾಲಮಾನ) ಉಡಾವಣೆಗೊಂಡಿತು. ಕಡಿಮೆ ಭೂಮಿಯ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ (LEO) ಸುಮಾರು 6 ಕಿ.ಮೀ ಎತ್ತರದ ಗುರಿಯನ್ನು ತಲುಪಿದ ನಂತರ ಅದು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಬಂಗಾಳ ಕೊಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಇಳಿಯಿತು.
ಅರೆ-ಕ್ರಯೋಜೆನಿಕ್ ಅಗ್ನಿಲೆಟ್ ಎಂಜಿನ್‌ನಿಂದ ನಡೆಸಲ್ಪಡುವ ಏಕ-ಹಂತದ ರಾಕೆಟ್ ಇದಾಗಿದ್ದು, ಅಗ್ನಿಬಾನ್ ಉಡಾವಣೆಗೆ ಪೂರ್ವಗಾಮಿಯಾಗಿ (ಮೂಲ ಮಾದರಿ) ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಅಗ್ನಿಬಾನ್ ಎರಡು-ಹಂತದ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನವಾಗಿದ್ದು, ಹೆಚ್ಚು ಕಸ್ಟಮೈಸ್ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು 300 ಕೆಜಿಯ ಪೇಲೋಡ್ ಅನ್ನು 700 ಕಿ.ಮೀ ಕಕ್ಷೆಗೆ ಸಾಗಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
3ಡಿ ಮುದ್ರಣ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ
ಆಗ್ನಿಲೆಟ್ ಎಂಜಿನ್ ಅರೆ-ತಂಪಾಗುವ ದ್ರವ ಆಮ್ಲಜನಕವನ್ನು ಬಳಸುವ ವಿಶ್ವದ ಮೊದಲ ಅರೆ-ಕ್ರಯೋಜೆನಿಕ್ ರಾಕೆಟ್ ಎಂಜಿನ್ ಆಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದು ವಿಶೇಷ. ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನಕ್ಕೆ ಶಕ್ತಿ ನೀಡಲು 3ಡಿ ಮುದ್ರಣವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಒಂದೇ ತುಣುಕಿನಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಎಂಜಿನ್ ಸಬ್ ಕೂಲ್ಡ್ ಲಿಕ್ವಿಡ್ ಆಕ್ಸಿಜನ್ (LOX) ಮತ್ತು ಏವಿಯೇಷನ್ ಟರ್ಬೈನ್ ಫ್ಯೂಯಲ್ (ATF) ನಲ್ಲಿ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ವಾಹನವು ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ನಾಲ್ಕು ಕಾರ್ಬನ್ ಸಂಯೋಜಿತ ರೆಕ್ಕೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಈ ಎಂಜಿನ್ ನ ಸಂಪೂರ್ಣ ಭಾಗವನ್ನು ಬಹು ಭಾಗಗಳಿಂದ ಜೋಡಿಸುವ ಬದಲು, 3ಡಿ ಮುದ್ರಕವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಒಂದು ನಿರಂತರ ಭಾಗವಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. 3ಡಿ ಮುದ್ರಣವು ಒಂದು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದ್ದು, ಒಂದು ಯಂತ್ರವು ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಅಥವಾ ಲೋಹದಂತಹ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಡಿಜಿಟಲ್ ಮಾದರಿಯ ಪದರದ ಮೂಲಕ ರಚಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಧಾನವು ಎಂಜಿನ್ ಭಾಗವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಾಗಿಸುತ್ತದೆ.
ಅರೆ-ಕ್ರಯೋಜೆನಿಕ್ ಎಂಜಿನ್ ತಂಪಾದ ದ್ರವ ಆಮ್ಲಜನಕವನ್ನು ಮತ್ತು ಸೀಮೆಎಣ್ಣೆ ಅಥವಾ ಎಟಿಎಫ್ ನಂತಹ ನಿಯಮಿತ ಇಂಧನವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಕ್ರಯೋಜೆನಿಕ್ ಎಂಜಿನ್ ದ್ರವ ಆಮ್ಲಜನಕ ಮತ್ತು ದ್ರವ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಎರಡನ್ನೂ ಬಳಸುತ್ತದೆ. ಇವೆರಡೂ ಅತ್ಯಂತ ತಂಪಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಅರೆ-ಕ್ರಯೋಜೆನಿಕ್ ಎಂಜಿನ್‌ಗಳು ಕಡಿಮೆ ಶೀತ ಇಂಧನವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕ್ರಯೋಜೆನಿಕ್ ಎಂಜಿನ್‌ಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಅವುಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಸರಳ ಮತ್ತು ಅಗ್ಗವಾಗಿದೆ.
ಕ್ರಯೋಜೆನಿಕ್ ಎಂಜಿನ್‌ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಶಕ್ತಿಯುತವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ದ್ರವ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಚೋದನೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು ಇದಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಅಂದರೆ ಇಂಧನದ ಪ್ರತಿ ಯೂನಿಟ್‌ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಇದು ನೀಡುತ್ತದೆ, ಇದು ದೂರದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ಅಥವಾ ಭಾರವಾದ ಪೇಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಕಕ್ಷೆಗೆ ಸೇರಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೊಂದಿದೆ.
ಅರೆ-ಕ್ರಯೋಜೆನಿಕ್ ಎಂಜಿನ್‌ಗಳನ್ನು ರಾಕೆಟ್‌ನ ಆರಂಭಿಕ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಅವುಗಳ ವೆಚ್ಚ-ಪರಿಣಾಮಕಾರಿತ್ವ ಮತ್ತು ಸರಳ ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಕ್ರಯೋಜೆನಿಕ್ ಎಂಜಿನ್‌ಗಳನ್ನು ನಂತರದ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಅವುಗಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ದಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಶಕ್ತಿಗಾಗಿ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಉನ್ನತ ಕಕ್ಷೆಗಳಿಗೆ ಅಥವಾ ಆಳವಾದ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಅರೆ-ಕ್ರಯೋಜೆನಿಕ್ ಎಂಜಿನ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ (ಇಸ್ರೋ) ತನ್ನ ಯಾವುದೇ ರಾಕೆಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇದುವರೆಗೂ ಬಲಿಸಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಇಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖನೀಯ.
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾದ ರಾಕೆಟ್
ಈ ಸ್ಟಾರ್ಟ್ಅಪ್ ಕಂಪನಿಯು ಈ ವಾಹನವನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಎತರ್ನೆಟ್ ಆಧಾರಿತ ಏವಿಯಾನಿಕ್ಸ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಮತ್ತು ಸ್ವಯಂ ಪೈಲಟ್ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಅನ್ನು ಬಳಸಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದೆ. ಎತರ್ನೆಟ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಲು ಬಳಸುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಪರಸ್ಪರ ತ್ವರಿತವಾಗಿ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಾಗಿ ಸಂವಹನ ನಡೆಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ವಾಹನದ ವಿವಿಧ ಆನ್‌ಬೋರ್ಡ್ ಸಿಸ್ಟಮ್‌ಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಲು ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಈ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿಯಾಗಿದೆ.
ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯು ಉಡಾವಣೆಯಿಂದ ಸ್ಪ್ಲಾಶ್‌ಡೌನ್‌ವರೆಗೆ ಸುಮಾರು ಎರಡು ನಿಮಿಷಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಲಿಫ್ಟ್-ಆಫ್ ಆದ ನಾಲ್ಕು ಸೆಕೆಂಡುಗಳ ನಂತರ, ವಾಹನವು ಪಿಚ್-ಓವರ್ ಕುಶಲತೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಯೋಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಕುಶಲತೆಯು ವಾಹನದ ನಿಯಂತ್ರಿತ ತಿರುಗುವಿಕೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಅದರ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಲಂಬದಿಂದ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕೋನಕ್ಕೆ ನೆಲ ಅಥವಾ ಅದರ ಹಾರಾಟದ ಮಾರ್ಗಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ.
ಸುಮಾರು 39 ಸೆಕೆಂಡುಗಳಲ್ಲಿ ವಾಹನವು ಗಾಳಿ-ಪಕ್ಷಪಾತದ ಕುಶಲತೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಆರೋಹಣ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಕೆಟ್‌ನ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಗಾಳಿಯ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಗೆ ಸರಿಹೊಂದಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. 1 ನಿಮಿಷ ಮತ್ತು 29 ಸೆಕೆಂಡುಗಳಲ್ಲಿ, ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನವು ಅದರ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಬಿಂದುವನ್ನು ತಲುಪುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ. ಹಾರಾಟಕ್ಕೆ ಕೇವಲ ಎರಡು ನಿಮಿಷಗಳ ಒಳಗೆ ಸ್ಪ್ಲಾಶ್ ಮಾಡುವ ಮೊದಲೇ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.
ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಸ್ಥೆಯ (ISpA) ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕರಾದ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಜನರಲ್ (ನಿವೃತ್ತ) ಎಕೆ ಭಟ್ ಅವರು ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮೈಲಿಗಲ್ಲು ಎಂದು ಕರೆದಿದ್ದಾರೆ. "ಭಾರತದ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಖಾಸಗಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಉದ್ಯಮಕ್ಕೆ ಈ ಸಾಧನೆ ಕಳಶವಿಟ್ಟಂತಾಗಿದೆ. ಇದೊಂದು ಹೆಮ್ಮೆಯ ಕ್ಷಣವಾಗಿದ್ದು, ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ನಾವು ಏನನ್ನು ಸಾಧಿಸಲಿದ್ದೇವೆ ಎಂಬುದರ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. ಈ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿದ ಇಡೀ ತಂಡಕ್ಕೆ ನಮ್ಮ ಹೃತ್ಪೂರ್ವಕ ಅಭಿನಂದನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅವರ ಭವಿಷ್ಯದ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಿಗೆ ಶುಭಾಶಯಗಳು.." ಎಂದು ಎಕೆ ಭಟ್ ಸಂತಸ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.
"ಈ ಪ್ರಮುಖ ಉಡಾವಣೆಯು IN-SPAce ಮತ್ತು ಹೊಸ ಎಫ್‌ಡಿಐ ನಿಯಮಗಳ ಮೂಲಕ, ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನೀತಿ 2023ರ ಹೊಸ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸುವ ವಾಗ್ದಾನ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಭಾರತದ ಖಾಸಗಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಉದ್ಯಮ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಭಾರತದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಮೇಲೆ ಜಾಗತಿಕ ವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ಈ ಉಡಾವಣೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಿದೆ.." ಎಂದು ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಜನರಲ್ (ನಿವೃತ್ತ) ಎಕೆ ಭಟ್ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
(ಬರಹ: ಗಿರೀಶ್ ಲಿಂಗಣ್ಣ, ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣಾ ವಿಶ್ಲೇಷಕ)
