Vamana Jayanthi: ವಿಷ್ಣು ಹೇಗೆ ವಾಮನ ಅವತಾರ ತಾಳಿದ? ವಾಮನ ಜಯಂತಿಯ ವಿಶೇಷ ದಿನದಂದು ಮಹತ್ವ ತಿಳಿಯಿರಿ
Vamana Jayanthi: ವಿಷ್ಣು ಹೇಗೆ ವಾಮನನ ಅವತಾರ ತಾಳಿದ?. ವಾಮನ ಜಯಂತಿಯನ್ನು ಯಾವಾಗ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಮಹತ್ವದ ಹಾಗೂ ಕಥೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಪಂಚಾಂಗಕರ್ತ ಚಿಲಕಮರ್ತಿ ಪ್ರಭಾಕರ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಶರ್ಮಾ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ.
Vamana Jayanthi: ಭಾದ್ರಪದ ಶುದ್ಧ ದ್ವಾದಶ ದಿನ ವಾಮನ ಜಯಂತಿಯನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವರ್ಷ ವಾಮನ ಜಯಂತಿಯನ್ನು ಇಂದು (ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 15, ಭಾನುವಾರ) ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಶ್ರಾವಣ ನಕ್ಷತ್ರದೊಂದಿಗೆ ಬಂದಿರುವುದರಿಂದ ವಿಶೇಷ ಯೋಗವಿದೆ. ಋಗ್ವೇದದಲ್ಲಿ ವಿಷ್ಣುವಿಗೆ ಮೂರು ಪಾದಗಳಿವೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಮೂರು ಪಾದಗಳು ಸೂರ್ಯನ ಮುಂಜಾನೆ, ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯಾಸ್ತ ಎಂದು ಋಷಿಗಳು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ವಿಷ್ಣುವಿನ ಎರಡು ಪಾದಗಳು ಮಾತ್ರ ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಗೋಚರಿಸುತ್ತವೆ. ಮೂರನೆಯದು ಮಾನವರಿಗೆ ಅಗೋಚರವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಕತ್ತಲೆಯಾದ ಭೂಗತ ಲೋಕದಲ್ಲಿದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ದಿಕ್ಕಿನ ಜನರಿಗೆ ಎರಡು ಅಡಿಗಳವರೆಗೆ ಸೂರ್ಯನು ಗೋಚರಿಸಿದರೆ, ಸೂರ್ಯನು ಇಳಿದು ಸುದೀರ್ಘ ರಾತ್ರಿಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದಾಗ, ಮೂರನೇ ಪಾದವು ಕಣ್ಮರೆಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ವಾಮನನ ಮೂರು ಪಾದಗಳು ವಿಶ್ವರೂಪ, ತೈಜಸ-ರೂಪ ಮತ್ತು ಪ್ರಜ್ಞಾ-ರೂಪ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.
ವೇದಗಳಲ್ಲಿ ವಾಮನನನ್ನು ಉರುಗಯ ಮತ್ತು ಉರುಕ್ರಮ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವನ ಧೂಳಿನ ಪಾದಗಳಲ್ಲಿ ಐಹಿಕ ಲೋಕಗಳೆಲ್ಲವೂ ಹುದುಗಿವೆ ಎಂದು ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ವೇದಾಂತ ದೇಶಿಕುಲದ ಪ್ರಕಾರ, ಪರಮಾತ್ಮನ ತ್ರಿವಿಕ್ರಮ ರೂಪವನ್ನು "ಆಕಾಶಕ್ಕೆ ಪಾದವನ್ನು ಎತ್ತಿದ ಧ್ವಜದಂತೆ ಮತ್ತು ಬಲಿಚಕ್ರವರ್ತಿಯ ವರವನ್ನು ಲೋಕಗಳಲ್ಲಿ ಘೋಷಿಸಲು ಮಂದಾಕಿನಿ ಸಲಿಲಂ ಎತ್ತಿದ ಧ್ವಜದಂತೆ" ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭಗವಾನ್ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಅವತಾರಗಳಲ್ಲಿ ತ್ರಿವಿಕ್ರಮನ ರೂಪವು ಅತ್ಯಂತ ಅದ್ಭುತವಾಗಿದೆ. ಭಾದ್ರಪದ ಶುಕ್ಲದಲ್ಲಿ ಶ್ರಾವಣ ನಕ್ಷತ್ರದ ದ್ವಾದಶಿಯ ದಿನ ವಾಮನ ಜಯಂತಿಯನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ರಾಕ್ಷಸ ರಾಜ ಬಲಿಚಕ್ರವರ್ತಿ ಪ್ರಹ್ಲಾದನ ಮೊಮ್ಮಗ. ಆತ ಸ್ವರ್ಗದ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿ ಇಂದ್ರನನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಅವನು ಯುಗಯುಗಾಂತರಗಳಿಂದ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯಾಗಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ರಾಕ್ಷಸರಿಂದ ಸೋಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ದೇವತೆಗಳ ತಾಯಿಯಾದ ಅದಿತಿಯು ತನ್ನ ಪುತ್ರರ ದರಿದ್ರತೆಯನ್ನು ನೋಡಲಾರದೆ ಕಶ್ಯಪನಿಗೆ ಮೊರೆಯಿಟ್ಟಳು. ಕಶ್ಯಪು ಅವಳಿಗೆ ಪಯೋಭಿಕ್ಷಾನೆಂಬ ವ್ರತವನ್ನು ಮಾಡಲು ಸೂಚಿಸಿದನು. ಶ್ರೀ ಶ್ರೀ ಮಹಾವಿಷ್ಣುವು ವ್ರತದ ಫಲವಾಗಿ ಅದಿತಿಯ ಉದರದಲ್ಲಿ ವಾಮನನಾಗಿ ಜನಿಸಿದನು.
ಬಲಿ ನೂರು ಅಶ್ವಮೇಧ ಯಾಗ ಮಾಡುತ್ತಿರವಾಗ ವಾಮನ ಆ ಲೋಕಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಾನೆ. ಅಲ್ಲಿ ಮೂರು ಅಡಿ ಭೂಮಿ ಕೇಳುತ್ತಾನೆ. ರಾಕ್ಷಸರ ಗುರು ಶುಕ್ರಾಚಾರ್ಯರು ಬಲಿಚಕ್ರವರ್ತಿಗೆ ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡಲು ಮುಂದಾಗುತ್ತಾನೆ. ಬಂದವನು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ನಿಮ್ಮ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ನಾಶಮಾಡಲು ಬಂದ ವಿಷ್ಣುವೇ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಸುಳ್ಳು ಹೇಳುವುದು ತಪ್ಪಲ್ಲ. ಆದರೆ ಸತ್ಯವಾದ ತ್ಯಾಗ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಿಲ್ಲ. ವಾಮನು ಮೂರು ಅಡಿ ಮಣ್ಣನ್ನು ದಾನ ಮಾಡಿದನು. ದಾನಧರನು ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದಾಗ ವಾಮನುದಿಂತಿಂತೈ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಾರ್ಥವು ಸಮೃದ್ಧವಾಯಿತು.
ಆತನು ಒಂದು ಕಾಲಿನಿಂದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಕಾಲಿನಿಂದ ಸ್ವರ್ಗವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡನು. ಮೂರನೇ ಹೆಜ್ಜೆ ಎಲ್ಲಿ ಹಾಕಬೇಕು ಎಂದು ಕೇಳಿದನು. ಆಗ ಬಲಿ ರಾಜ ತನ್ನ ನೆತ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಇಡುವಂತೆ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಭಗವಾನ್ ವಿಷ್ಣುವು ತ್ಯಾಗ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಯ ಗುಣದಿಂದ ಸಂತುಷ್ಟನಾದನು. ಯಜ್ಞವನ್ನು ಲೋಕಗಳಿಗೆ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡು, ಯಜ್ಞಕ್ಕೆ ಭಂಗ ಬಾರದಂತೆ ತನ್ನ ಮಾತನ್ನು ತಾವೇ ಕಾಪಾಡಿದರು.
ಈ ದಿನ ವಿಷ್ಣು ವಾಮನಮೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಅವತರಿಸಿದ ದಿನ
ಶ್ಲೋ ದೇವೇಶ್ವರಾಯ ದೇವಾಯ ದೇವಸಂಭೂತಿಕರಿಣೇ | ಪ್ರಭವೇ ಸರ್ವದೇವನಾಂ ವಾಮನಾಯ ನಮೋ ನಮಃ ॥ (ವಾಮದೇವನಿಗೆ ಹೇಳುವುದು)
ಶ್ಲೋ ನಮಸ್ತೇ ಪದ್ಮನಾಭಾಯೈ ನಮಸ್ತೇ ಜಲಶೈನೇ । ತುಭ್ಯಮರ್ತ್ಯಂ ಪ್ರಯಚ್ಛಾಮಿ ಬಾಲವಾಮನರೂಪಿಣೀ ॥ ನಾಮಕರ್ಧ ಧನುರ್ಬಾಣ ಪಾನಯೇ ವಾಮನಾಯಚ ॥ ಯಜ್ಞಭುಕ್ ಫಲದಾತ್ರಾ ಚ ವಾಮನಾಯ ನಮೋನಮಃ ॥ ಸ್ತೋತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಬೇಕು.